نشریه انجمن علمی روانشناسی ایران

نویسندگان

دانشگاه خیام

چکیده

 داشتن کودک کم‌توان ذهنی بر بهداشت روان خانواده، اثر بسزایی دارد و منجربه نگرانی و ایجاد مشکلات روانشناختی می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل (گراس) بر تنظیم هیجان، اضطراب و افسردگی در مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی انجام گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بود.  30 مادر دارای فرزند پسر کم‌توان ذهنی شهر مشهد به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) منتسب شدند. مادران گروه آزمایش طی 8 جلسه 2 ساعتی تحت آموزش تنظیم هیجانی مبتنی بر مدل گراس قرار گرفتند و افراد گروه کنترل طی این مدت هیچگونه مداخله‌ای را دریافت نکردند. همه آزمودنی‌ها قبل و بعد از آموزش به پرسشنامه تنظیم هیجانی (ERQ)، پرسشنامه اضطراب بک (BAI) و  پرسشنامه افسردگی BDI-II)) بک پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد که نمرات تنظیم هیجانی، اضطراب و افسردگی آزمودنی‌های گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در مرحله پس‌آزمون به‌طور معناداری پایین‌تر بود. از این یافته‌ها استنباط می‌شود که آموزش تنظیم هیجان، شیوه مناسبی برای بهبود تنظیم هیجانی و کاهش اضطراب و افسردگی در مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی است و این آموزش‌ها می‌تواند به‌عنوان مداخله‌ای مبتنی بر شواهد تجربی در کلینک‌های روانشناختی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of emotion regulation training based on Gross model on emotion regulation, anxiety and depression in mothers of children with intellectual disability

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Alidoosti
  • Fatemeh Jangi
  • Shirin Shojaeifar

چکیده [English]

Having a mentally retarded child has a significant effect on family mental health and leads to anxiety and psychological problems. The aim of this study was to evaluate the effectiveness of emotion regulation training based on Gross Model on anxiety, depression and emotion regulation in mothers of children with intellectual disability. The research method was quasi-experimental with pretest-posttest design and control group. 30 mothers of boys with intellectual disability were randomly divided into two experimental groups (15 people) and control group (15 people). The experimental group received emotional training based on Gross model in 8 sessions that were 2 hours; While the control group did not receive any intervention. All subjects answered Emotion Regulation Questionnaire (ERQ) Beck anxiety inventory (BAI), and Beck Depression Inventory (BDI-II) before and after the training. The results of these analyzes showed that the scores of emotional regulation, anxiety and depression of the subjects in the experimental group were significantly lower compared to the control group in the post-test stage. These findings suggest that emotion regulation training is a good way to improve emotion regulation and reduce anxiety and depression in mothers of children with intellectual disability and can be used as an intervention with empirical evidence in psychological clinics.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellectual Disability
  • emotion regulation training
  • Anxiety
  • Depression
  1. بابائی، ن.، افروز، غ.، و ارجمندنیا، ع. (1396). تدوین برنامه ارتقای کیفیت زندگی و بررسی اثربخشی آن در سلامت روان و رضایت زناشویی مادران دارای دختران با نشانگان داون، دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 4، 75-86.
  2. بابائی، ن.، افروز، غ.، و ارجمندنیا، ع. (1396). تدوین برنامه ارتقای کیفیت زندگی و بررسی اثربخشی آن در سلامت روان و رضایت زناشویی مادران دارای دختران با نشانگان داون، دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 4، 75-86.
  3. بیابانی، ن.، خیرجو، ا.، و اعلایی، پ. (1398). مقایسه کیفیت زندگی، عدم تحمل بلاتکلیفی و استرس والدگری در مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی و مادران دارای فرزند عادی. فصلنامه سلامت اجتماعی، 6، 172-165.
  4. بیابانی، ن.، خیرجو، ا.، و اعلایی، پ. (1398). مقایسه کیفیت زندگی، عدم تحمل بلاتکلیفی و استرس والدگری در مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی و مادران دارای فرزند عادی. فصلنامه سلامت اجتماعی، 6، 172-165.
  5. بیرامی، م.، هاشمی، ت.، بخشی پور، ع.، محمودعلیلو، م.، و اقبالی، ع. (1394). مقایسه تأثیر دو روش آموزش تنظیم هیجان و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، بر پریشانی روانشناختی و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان مادران کودکان عقب‌مانده ذهنی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 9، 43-59.
  6. بیرامی، م.، هاشمی، ت.، بخشی پور، ع.، محمودعلیلو، م.، و اقبالی، ع. (1394). مقایسه تأثیر دو روش آموزش تنظیم هیجان و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، بر پریشانی روانشناختی و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان مادران کودکان عقب‌مانده ذهنی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 9، 43-59.
  7. جناآبادی، ح. (1388). بررسی رابطه ی خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه از مؤلفه های هوش هیجانی با استعداد اعتیاد دانش آموزان پسر دوره ی متوسطه . مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 9، 1-12.
  8. جناآبادی، ح. (1388). بررسی رابطه ی خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه از مؤلفه های هوش هیجانی با استعداد اعتیاد دانش آموزان پسر دوره ی متوسطه . مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 9، 1-12.
  9. جوادیان، س.، خالقی، ل.، و فتحی، م. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم هیجانی بر عاطفه منفی و تاب آوری مادران دارای فرزند معلول. روان پرستاری، ۶ ، ۲۵-۳۳
  10. جوادیان، س.، خالقی، ل.، و فتحی، م. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم هیجانی بر عاطفه منفی و تاب آوری مادران دارای فرزند معلول. روان پرستاری، ۶ ، ۲۵-۳۳
  11. حسنی، ج.، وکدیور، پ. (1392). تعیین و روایی نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 14، 146-111.
  12. حسنی، ج.، وکدیور، پ. (1392). تعیین و روایی نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 14، 146-111.
  13. رحیمی، م.، افراسیابی، ح.، رستم پور گیلانی، ط.، و قدوسی نیا، ع. (1396). تأثیر داشتن کودک با کم‌توانی ذهنی بر زندگی مادران: رویکرد کیفی. روانشناسی افراد استثنایی، 7، 45-70.
  14. رحیمی، م.، افراسیابی، ح.، رستم پور گیلانی، ط.، و قدوسی نیا، ع. (1396). تأثیر داشتن کودک با کم‌توانی ذهنی بر زندگی مادران: رویکرد کیفی. روانشناسی افراد استثنایی، 7، 45-70.
  15. زندی، ه.، لواسانی، م.، افروز، غ.، و مردوخی، م. س. (1396). مقایسه مادران دارای دو کودک استثنایی (چندمعلولیتی، کم‌توان ذهنی، جسمی-حرکتی، نابینا و آسیب بینایی، ناشنوا و آسیب شنوایی) با مادران کودکان عادی در مؤلفه‌های سلامت عمومی . فصلنامه کودکان استثنایی، ۱۷، ۱۰۱-۱۱۲
  16. زندی، ه.، لواسانی، م.، افروز، غ.، و مردوخی، م. س. (1396). مقایسه مادران دارای دو کودک استثنایی (چندمعلولیتی، کم‌توان ذهنی، جسمی-حرکتی، نابینا و آسیب بینایی، ناشنوا و آسیب شنوایی) با مادران کودکان عادی در مؤلفه‌های سلامت عمومی . فصلنامه کودکان استثنایی، ۱۷، ۱۰۱-۱۱۲
  17. سادوک، ج.، و سادوک، آ. (2015). خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری- روانپزشکی بالینی. ترجمه فرزین رضاعی (1394). تهران: انتشارات ارجمند.
  18. سادوک، ج.، و سادوک، آ. (2015). خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری- روانپزشکی بالینی. ترجمه فرزین رضاعی (1394). تهران: انتشارات ارجمند.
  19. علی عسگری، ز.، و قمرانی، ا. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر ابرازگری هیجانی بر احساس گرفتاری مادران کودکان بیش فعال. مجله مطالعات ناتوانی، 7، 32-38.
  20. علی عسگری، ز.، و قمرانی، ا. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر ابرازگری هیجانی بر احساس گرفتاری مادران کودکان بیش فعال. مجله مطالعات ناتوانی، 7، 32-38.
  21. فتی، ل.، بیرشک، ب.، عاطف وحید، م. ک.، و دابسون، ک. ا. (1384). ساختارهای معناگذاری/ طرحواره‌ها و پردازش شناختی اطلاعات هیجانی: مقایسه دو چارچوب مفهومی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 11، 312-326.
  22. فتی، ل.، بیرشک، ب.، عاطف وحید، م. ک.، و دابسون، ک. ا. (1384). ساختارهای معناگذاری/ طرحواره‌ها و پردازش شناختی اطلاعات هیجانی: مقایسه دو چارچوب مفهومی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 11، 312-326.
  23. فراهینی، ن.، افروز، غ.، غباری بناب، ب.، و ارجمند‌نیا، ع. ا. (1398). اثربخشی برنامه معنادرمانی مبتنی بر ارزش های اسلامی- ایرانی بر رضایت زناشویی والدین کودکان استثنایی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده (نشریه انجمن علمی روانشناسی خانواده ایران)، 6، 15-26.
  24. فراهینی، ن.، افروز، غ.، غباری بناب، ب.، و ارجمند‌نیا، ع. ا. (1398). اثربخشی برنامه معنادرمانی مبتنی بر ارزش های اسلامی- ایرانی بر رضایت زناشویی والدین کودکان استثنایی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده (نشریه انجمن علمی روانشناسی خانواده ایران)، 6، 15-26.
  25. کاویانی، ح. (1387). بررسی پایایی و روایی مقیاس بیمارستانی اضطراب و افسردگی، پرسشنامه سلامت عمومی، فهرست وارسی صفات خلقی و پرسشنامه افسردگی بک در جمعیت بالینی در مقایسه با گروه سالم. گزارش تحقیق. دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیمارستان روزبه.
  26. کاویانی، ح. (1387). بررسی پایایی و روایی مقیاس بیمارستانی اضطراب و افسردگی، پرسشنامه سلامت عمومی، فهرست وارسی صفات خلقی و پرسشنامه افسردگی بک در جمعیت بالینی در مقایسه با گروه سالم. گزارش تحقیق. دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیمارستان روزبه.
  27. کاویانی، ح.، و موسوی، ا. (1387). ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه اضطراب بک در طبقات سنی و جنسی جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، 66، 16-31.
  28. کاویانی، ح.، و موسوی، ا. (1387). ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه اضطراب بک در طبقات سنی و جنسی جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، 66، 16-31.
  29. متین، ح.، اخوان غلامی، م.، و احمدی، ص. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تعامل والد-کودک مادران دارای فرزند با ناتوانی یادگیری. ناتوانی های یادگیری، 8، 70-89.
  30. متین، ح.، اخوان غلامی، م.، و احمدی، ص. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تعامل والد-کودک مادران دارای فرزند با ناتوانی یادگیری. ناتوانی های یادگیری، 8، 70-89.
  31. مرادی‌کیا، ح.، ارجمندنیا، ع. ‌ا.، و غباری بناب، ب. (1395). بررسی اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر بهزیستی روان شناختی مادران دانش آموزان کم‌توان ذهنی. مجله پرستاری کودکان، ۳، ۵۱-۶۰.
  32. مرادی‌کیا، ح.، ارجمندنیا، ع. ‌ا.، و غباری بناب، ب. (1395). بررسی اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر بهزیستی روان شناختی مادران دانش آموزان کم‌توان ذهنی. مجله پرستاری کودکان، ۳، ۵۱-۶۰.
  33. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub. [DOI:10.1176/appi.books.9780890425596]
  34. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub. [DOI:10.1176/appi.books.9780890425596]
  35. Bawalsah, J. A. (2016). Stress and coping strategies in parents of children with physical, mental, and hearing disabilities in Jordan. International Journal of Education, 8, 1-22. [DOI:10.5296/ije.v8i1.8811]
  36. Bawalsah, J. A. (2016). Stress and coping strategies in parents of children with physical, mental, and hearing disabilities in Jordan. International Journal of Education, 8, 1-22. [DOI:10.5296/ije.v8i1.8811]
  37. Beck, A. T., & Steer, R. A. (1990). Manual for the Beck anxiety inventory. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
  38. Beck, A. T., & Steer, R. A. (1990). Manual for the Beck anxiety inventory. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
  39. Beck, A. T., Steer, R. A., & Brown, G. K. (1996). Manual for the beck depression inventory-II. San Antonio, TX: Psychological Corporation, 1, 82. [DOI:10.1037/t00742-000]
  40. Beck, A. T., Steer, R. A., & Brown, G. K. (1996). Manual for the beck depression inventory-II. San Antonio, TX: Psychological Corporation, 1, 82. [DOI:10.1037/t00742-000]
  41. Bouvet, C., & Coulet, A. (2016). Relaxation therapy and anxiety, self-esteem, and emotional regulation among adults with intellectual disabilities: A randomized controlled trial. Journal of Intellectual Disabilities, 20, 228-240. [DOI:10.1177/1744629515605942]
  42. Bouvet, C., & Coulet, A. (2016). Relaxation therapy and anxiety, self-esteem, and emotional regulation among adults with intellectual disabilities: A randomized controlled trial. Journal of Intellectual Disabilities, 20, 228-240. [DOI:10.1177/1744629515605942]
  43. Cooper, R. (2018). Diagnosing the diagnostic and statistical manual of mental disorders. Routledge, England. [DOI:10.4324/9780429473678]
  44. Cooper, R. (2018). Diagnosing the diagnostic and statistical manual of mental disorders. Routledge, England. [DOI:10.4324/9780429473678]
  45. Elices, M., Soler, J., Feliu-Soler, A., Carmona, C., Tiana, T., Pascual, J. C., ... & Álvarez, E. (2017). Combining emotion regulation and mindfulness skills for preventing depression relapse: a randomized-controlled study. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 4, 13. [DOI:10.1186/s40479-017-0064-6]
  46. Elices, M., Soler, J., Feliu-Soler, A., Carmona, C., Tiana, T., Pascual, J. C., ... & Álvarez, E. (2017). Combining emotion regulation and mindfulness skills for preventing depression relapse: a randomized-controlled study. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 4, 13. [DOI:10.1186/s40479-017-0064-6]
  47. Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences. Psychophysiology, 39, 281-29. [DOI:10.1017/S0048577201393198]
  48. Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences. Psychophysiology, 39, 281-29. [DOI:10.1017/S0048577201393198]
  49. Gross, J. J. (2013). Handbook of emotion regulation. 2nd Ed, New York, Guilford Press.
  50. Gross, J. J. (2013). Handbook of emotion regulation. 2nd Ed, New York, Guilford Press.
  51. Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status and future prospects. Psychological Inquiry, 26, 1-26. [DOI:10.1080/1047840X.2014.940781]
  52. Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status and future prospects. Psychological Inquiry, 26, 1-26. [DOI:10.1080/1047840X.2014.940781]
  53. Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 348. [DOI:10.1037/0022-3514.85.2.348]
  54. Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 348. [DOI:10.1037/0022-3514.85.2.348]
  55. Iemmi, V., Blanchet, K., Gibson, L. J., Kumar, K. S., Rath, S., Hartley, S., ... & Kuper, H. (2016). Community-based rehabilitation for people with physical and mental disabilities in low-and middle-income countries: A systematic review and meta-analysis. Journal of Development Effectiveness, 8, 368-387. [DOI:10.1080/19439342.2016.1157623]
  56. Iemmi, V., Blanchet, K., Gibson, L. J., Kumar, K. S., Rath, S., Hartley, S., ... & Kuper, H. (2016). Community-based rehabilitation for people with physical and mental disabilities in low-and middle-income countries: A systematic review and meta-analysis. Journal of Development Effectiveness, 8, 368-387. [DOI:10.1080/19439342.2016.1157623]
  57. Koch, S. C., Ostermann, T., Steinhage, A., Kende, P., Haller, K., & Chyle, F. (2015). Breaking barriers: Evaluating an arts-based emotion regulation training in prison. The Arts in Psychotherapy, 42, 41-49. [DOI:10.1016/j.aip.2014.10.008]
  58. Koch, S. C., Ostermann, T., Steinhage, A., Kende, P., Haller, K., & Chyle, F. (2015). Breaking barriers: Evaluating an arts-based emotion regulation training in prison. The Arts in Psychotherapy, 42, 41-49. [DOI:10.1016/j.aip.2014.10.008]
  59. Littlewood, M., Dagnan, D., & Rodgers, J. (2018). Exploring the emotion regulation strategies used by adults with intellectual disabilities. International Journal of Developmental Disabilities, 64, 204-211. [DOI:10.1080/20473869.2018.1466510]
  60. Littlewood, M., Dagnan, D., & Rodgers, J. (2018). Exploring the emotion regulation strategies used by adults with intellectual disabilities. International Journal of Developmental Disabilities, 64, 204-211. [DOI:10.1080/20473869.2018.1466510]
  61. Loevaas, M. E. S., Sund, A. M., Lydersen, S., Neumer, S. P., Martinsen, K., Holen, S., ... & Reinfjell, T. (2019). Does the Transdiagnostic EMOTION Intervention Improve Emotion Regulation Skills in Children? Journal of Child and Family Studies, 28, 805-813. [DOI:10.1007/s10826-018-01324-1]
  62. Loevaas, M. E. S., Sund, A. M., Lydersen, S., Neumer, S. P., Martinsen, K., Holen, S., ... & Reinfjell, T. (2019). Does the Transdiagnostic EMOTION Intervention Improve Emotion Regulation Skills in Children? Journal of Child and Family Studies, 28, 805-813. [DOI:10.1007/s10826-018-01324-1]
  63. Mawardah, U., Siswati, S., & Hidayati, F. (2018). Relationship between active coping with parenting stress in mother of mentally retarded child. Empati, 1, 1-14.
  64. Mawardah, U., Siswati, S., & Hidayati, F. (2018). Relationship between active coping with parenting stress in mother of mentally retarded child. Empati, 1, 1-14.
  65. Morya, M., Agrawal, A., Upadhyaya, S. K., & Sharma, D. K. (2015). Stress & coping strategies in families of mentally retarded children. Journal of Evolution of Medical and Dental Sciences, 4, 8977-8985. [DOI:10.14260/jemds/2015/1303]
  66. Morya, M., Agrawal, A., Upadhyaya, S. K., & Sharma, D. K. (2015). Stress & coping strategies in families of mentally retarded children. Journal of Evolution of Medical and Dental Sciences, 4, 8977-8985. [DOI:10.14260/jemds/2015/1303]
  67. Prout, H. T., & Strohmer, D. C. (2019). Counseling with persons with mental retardation: Issues and considerations. Journal of Applied Rehabilitation Counseling, 26, 49-54. [DOI:10.1891/0047-2220.26.3.49]
  68. Prout, H. T., & Strohmer, D. C. (2019). Counseling with persons with mental retardation: Issues and considerations. Journal of Applied Rehabilitation Counseling, 26, 49-54. [DOI:10.1891/0047-2220.26.3.49]
  69. Ricci, F., Levi, C., Nardecchia, E., Andrea, P., & Salvatore, G. (2017). Psychological aspects in parents of children with disability and behavior problems. European Psychiatry, 41(S1), s792-s792. [DOI:10.1016/j.eurpsy.2017.01.1519]
  70. Ricci, F., Levi, C., Nardecchia, E., Andrea, P., & Salvatore, G. (2017). Psychological aspects in parents of children with disability and behavior problems. European Psychiatry, 41(S1), s792-s792. [DOI:10.1016/j.eurpsy.2017.01.1519]
  71. Schäfer, J. Ö., Naumann, E., Holmes, E. A., Tuschen-Caffier, B., & Samson, A. C. (2017). Emotion regulation strategies in depressive and anxiety symptoms in youth: A meta-analytic review. Journal of Youth and Adolescence, 46, 261-276. [DOI:10.1007/s10964-016-0585-0]
  72. Schäfer, J. Ö., Naumann, E., Holmes, E. A., Tuschen-Caffier, B., & Samson, A. C. (2017). Emotion regulation strategies in depressive and anxiety symptoms in youth: A meta-analytic review. Journal of Youth and Adolescence, 46, 261-276. [DOI:10.1007/s10964-016-0585-0]
  73. Sheppes, G., Suri, G., & Gross, J. J. (2015). Emotion regulation and psychopathology. Annual review of Clinical Psychology, 11, 379-405. [DOI:10.1146/annurev-clinpsy-032814-112739]
  74. Sheppes, G., Suri, G., & Gross, J. J. (2015). Emotion regulation and psychopathology. Annual review of Clinical Psychology, 11, 379-405. [DOI:10.1146/annurev-clinpsy-032814-112739]